صدقه دادن چیست؟
به اموالی می‌گویند که به قصد قُربَت در راه خدا داده می‌شود. صدقه یا واجب است یا مستحب که در آیات قرآن و روایات مصارف و شرایط آن بیان شده است. طبق روایات، صدقه دادن نه تنها موجب کم شدن اموال انسان نمی‌شود، بلکه برکت و یا افزایش اموال را نیز به دنبال دارد. بنابر آیات و روایات گیرنده صدقه خداوند است لذا بهتر است که صدقه از اموال پاک باشد و به صورت پنهانی داده شود. برای صدقه در روایات آثار زیادی از جمله شفای مریض، طولانی شدن عمر بیان شده است.
واژه شناسی
صدقه چیزی است که انسان آن را به قصد قُربَت (نزدیک‌شدن به خداوند) از مالش خارج می‌کند، مثل زکات؛ ولی واژه «صدقه» را برای صدقهٔ مستحب و «زکات» را برای صدقهٔ واجب به کار می‌برند. دادن مال در راه خدا را «تصدّق» و مال داده شده را «صدقه» می‌نامند.
اهمیت صدقه
در سوره توبه آیه ۱۰۴ آمده است، خداوند خود، صدقات را می‌گیرد: أَلَمْ یعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ هُوَ یقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبَادِهِ وَیأْخُذُ الصَّدَقَاتِ وَأَنَّ اللَّهَ هُوَ التَّوَّابُ الرَّ‌حِیمُ ﴿۱۰۴﴾
(ترجمه: آیا ندانسته‌اند که تنها خداست که از بندگانش توبه را می‌پذیرد و صدقات را می‌گیرد، و خداست که خود توبه‌پذیر مهربان است؟)
در تفسیر نمونه ذیل این آیه آمده است: این تعبیر، عظمت و شکوه این حُکم اسلامی را مجسم می‌سازد و علاوه بر تشویق همه مسلمانان به این فریضه الهی، هشدار می‌دهد در پرداخت زکات و صدقات، نهایت ادب و احترام را به خرج دهند؛ چرا که گیرنده خداست. همچنین در روایتی از امام سجاد (ع) آمده است:إنَّ الصَّدَقَة لاتَقَع فی یدِ العَبدِ حتّی تَقَعُ فی یدِ الرَّب[۲]
(ترجمه: صدقه در دست بنده قرار نمی‌گیرد مگر این که قبلاً در دست خدا قرار گیرد.)
اقسام صدقه
صدقات به دو دسته تقسیم می‌شوند:
واجب: در این نوع از صدقه، شخص باید بخشی از اموال شخصیِ خودش را با شرایطی خاص به افرادی مخصوصی بدهد. صدقه واجب مثل زکات، خمس و فطریه.
مستحب: اندازه خاصی ندارد و انسان می‌تواند هر مقدار از مالش را که بخواهد در راه خدا به فقرا و نیازمندان ببخشد.
ویژگی‌ها و شرایط
آن‌گونه که از سخنان معصومان (ع) و آیات قرآن کریم استفاده می‌شود صدقه دارای شرایطی است از جمله:
قبل از هر چیز، صدقه باید از اموال حلال و خوب و سالم باشد.
بهتر است که صدقه و انفاق مخفی باشد.
صدقه و انفاق همراه با آزار و منّت نباشد.
انفاق و صدقه باید توأم با اخلاص و خلوص نیت باشد.
انفاق و صدقه از اموالی باشد که آنها را دوست داریم و مورد علاقه ماست.
انفاق کننده هرگز خود را مالک حقیقی تصور نکرده، بلکه خود را واسطه بین خدا و خلق بداند.
خداوند در آیات قرآن مصارف صدقه را هشت مورد بیان می‌کند:
فقرا
مساکین
عاملان و جمع‌کنندگانِ زکات. در حقیقت آنچه به آنان داده می‌شود، به منزله مزد و اُجرتشان است.
«مُؤلِفَة قلوبُهُم» یعنی کسانی که انگیزۀ نیرومندی برای کمک به اسلام ندارند و با تشویق مالی می‌توان محبتشان را جلب کرد.
آزاد ساختن بردگان.
ادای دِین بدهکاران و آنها که بدون جُرم و تقصیر زیر بار بدهکاری مانده و از ادای آن عاجز شده‌اند.
مصرف در راه خدا. منظور از آن، تمام راه‌هایی است که بر گسترش و تقویت آیین الهی منتهی شود.
کمک به واماندگان در راه (وَ ابنِ سبیل)، یعنی مسافرانی که در راه مانده و زاد و توشه کافی برای رسیدن به مقصد ندارند.
کیفیت صدقه دادن
دو روش ناپسند از نگاه قرآن:
خداوند از دو روش در صدقه‌دادن نهی کرده است:
صدقه برای ریا و خودنمایی باشد. در چنین موردی صدقه از همان ابتدا باطل می‌شود.
صدقه‌ای که بعداً با منت و اذیت، ثواب و ارزشش از بین می‌رود.
باطل بودن این دو قسم صدقه از این رو است که برای رضای خدا انجام نشده یا اگر هم برای رضای خدا بوده، شخص نتوانسته نیت خود را خالص نگه دارد و با منت و اذیت آن را باطل کرده است.
دو روش نیکو از نگاه قرآن:
خداوند در قرآن دو قسم صدقه دادن را مطرح کرده و هر دو را ستوده است:
صدقه پنهان:انسان را از ریا دور می‌سازد و آبروی فقیر محفوظ می‌ماند و فقیر احساس ذلت و خفت نمی‌کند. از آنجا که بنای دین بر اخلاص است، هرآنچه عمل خالص‌تر باشد، فضیلت بیشتری دارد و به همین جهت خدای سبحان صدقه مخفی را بر صدقه علنی ترجیح داده و می‌فرماید:«اگر مخفیانه صدقه دهید برایتان بهتر است».
صدقه آشکار: که تشویق و دعوت عملی مردم به کار نیک و مایه دلگرمی فقرا و مساکین است؛ چرا که می‌بینند در جامعه کسانی هستند که به حال آنان ترحم می‌کنند؛ همچنین این کار باعث می‌شود روحیه یأس و ناامیدی از فقرا برود.
مصادیق صدقه
صدقه هدیه‌ای است که از طرف افراد حقیقی یا حقوقی به منظور خیریه و بهره‌مند شدن افراد دیگر، داده می‌شود.صدقه ممکن است به صورت‌های وجه نقد، خدمات، وسایل استفاده شده یا استفاده نشده‌ای مانند پوشاک، اسباب‌بازی، خوراک و رسانگر، کمک‌های ضروری از جمله کمک‌های انسان‌دوستانه، کمک به توسعه و گسترش و نیازهای ضروری بدن انسان مانند خون و پیوند اندام و...باشد.رسول خدا (ص) فرمود: هر معروفی صدقه به شمار می‌آ‌ید و هر آنچه را که مؤمن برای خود و خانواده و همسرش هزینه کند و نیز هر آنچه با آن آبروی خود را حفظ کند برایش صدقه نوشته می‌شود.
در مورد این که از چه چیزهایی باید صدقه داد، در آیات قرآن و روایات آمده است: از طیبات صدقه بدهید؛ یعنی اموال پاک و حلالی که شخص از راه حلال آنها را به دست می‌آورد، علاوه سعی شود از اموال پست و ناقابل در صدقه استفاده نشود؛ زیرا صدقه دادن برای به دست آوردن رضایت خدا انجام می‌گیرد که یک طرف آن بینوایان و فقیران، و طرف دیگرش خدا است و اگر مؤمنان این مسائل را رعایت ننمایند، هم توهین به خداوند است و هم تحقیری نسبت به نیازمندان و بینوایان.
مقدار
در صدقه دادن شخص باید اعتدال را رعایت کند؛ یعنی نه به گونه‌ای باشد که در صدقه دادن بخیل باشد و نه آن گونه صدقه دهد که برای خود مشکل ایجاد کند.[۲۰] مقدار حداقل صدقه به توان شخص بستگی دارد، حتی در برخی روایات یک جرعه آب هم به عنوان صدقه بیان شده است.
آثار و برکات
روایات بسیاری درباره فضیلت و برکات صدقه نقل و فواید و آثار زیادی برای آن بیان شده است، از جمله آنهاست:
دوری از بلا و مرگ بد
رفع بلا، دوری از مرگ سوء و... از آثار انفاق است. امام باقر(ع) می‌فرماید: «صدقه هفتاد بلا را از انسان دور می‌کند و نیز مرگ سوء را از انسان دور می‌نماید؛ چرا که صاحب صدقه هرگز با مرگ سوء از دنیا نمی‌رود».
طول عمر
پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید: «صدقه و صله رحم شهرها را آباد می‌کند و بر عمرها می‌افزاید.»
شفای مریض
از دیگر آثار مهم صدقه و انفاق، شفای مریض است. در حدیثی از معصومان(ع) آمده است: «بیمارانِ خود را به وسیله صدقه درمان کنید». و در حدیث دیگری می‌خوانیم که مستحب است مریض با دست خود صدقه بدهد.
دورکننده فقر
از امام باقر(ع) نقل شده است که می‌فرماید: «نیکی و صدقه فقر را دور می‌کند...»
آثار معنوی صدقه
از نظر قرآن کریم صدقه در راه خدا، تجارتی پرسود و معامله‌ای ارزشمند است که موجب جلب پاداش‌های عظیم و رسیدن به بهشت الهی شده، انسان را از هول و هراس قیامت ایمن نموده و موجب نجات از عذاب دردناک الهی می‌شود.
دفع نحوست
پیامبر(ص) می‌فرماید: هرگاه شب را به صبح آوردی، صدقه‌ای بده تا نحسی آن روز را از تو دور کند و هرگاه روز را به شب آوردی، صدقه‌ای بده تا نحسی آن شب را از تو دور کند.
عامل عبور از صراط
امام صادق(ع) می‌فرماید: در طلب گذر از صراط بودم پس آن را در صدقه دادن یافتم.
مایه ضمانت بهشت
امیرالمؤمنین (ع) می‌فرماید: برای شش گروه بهشت را ضمانت می‌کنم. یکی مردی که صدقه‌ای را کنار بگذارد که بدهد، اما بمیرد؛ پس او اهل بهشت است. پنج گروه دیگر اینان‌اند: عیادت‌کننده از بیمار، جهادگر، حج‌گزار، راهی نماز جمعه و راهی تشییع جنازه که بیمرند و به خانه باز نگردند.
تعریف صدقه
هدیه‌ای است از طرف افراد حقیقی یا حقوقی با منظورهای خیریه و بهره‌مند شدن افراد دیگر، داده می‌شود.صدقه ممکن است به صورت‌های وجه نقد، خدمات، وسایل استفاده شده یا استفاده نشده‌ای مانند پوشاک، اسباب‌بازی، خوراک و رسانگر، کمک‌های ضروری از جمله کمک‌های انسان‌دوستانه، کمک به توسعه و گسترش و نیازهای ضروری بدن انسان مانند خون، اندام و پیوند باشد. ازدیدگاه اسلام ظلم از طرف هیچ فردی پذیرفته نیست.وبدترین آن ظلم انسانها به یک دیگر است که حسب روایات شیعی خداوند هم آن رو موردعفو قرا نمیدهد.ممکن است انسان در دوران عمر خویش به هم نوعان خویش ظلم کند ظلم جسمانی.معنوی. حیثیتی، مالی و....راه برگشت طلب رضایت مظلوم است واگر بنا به دلایلی نتوان این رضایت رو کسب کرد باید به نیابت از مظلوم صدقه داد تا بلکه جبران ظلم شود.
راز‌هایی درباره فواید صدقه دادن که شاید ندانید
به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان،حجت الاسلام و المسلمین محمدعلی رضایی کارشناس علوم قرآنی درباره صدقه دادن گفت: یکی از اعمالی که در اسلام سفارش زیادی شده صدقه دادن است. توصیه به دادن صدقه و اشاره به منافع زیادی که دارد در روایات متعدد آمده است. افزایش عمر و روزی انسان، رفع بلا و افزایش معنویت در نفس از فواید این عمل پسندیده شمرده می شود.
صدقه دادن از دست دادن مال نیست، بلکه افزایش مال در این دنیا و ذخیره عمل در آخرت برای صدقه‌دهنده است.
وی افزود: صدقه ای که صدقه دهنده برای رفع نیاز مستمند می دهد قبل از اینکه به دست نیازمند برسد به دست خدا می‌رسد. حضرت امام سجاد (ع) هر زمان که صدقه می‌دادند دست خود را می‌بوسیدند و می‌فرمود: صدقه ابتدا به دست خدا و بعد به دست فقیر و مستمند می‌رسد. افراد بخش بسیاری از گرفتاری‌های خود را با صدقه رفع می‌کنند، درباره مشخص بودن زمان مرگ روایت ها داریم اما با دادن صدقه خداوند به دلیل رأفت و محبتی که صدقه‌دهنده به نیازمند دارد، مرگش را به تأخیر می‌اندازد.
این کارشناس علوم قرآنی درباره کیفیت فعلی عمل جامعه در دادن صدقه و آن چه باید عمل شود اظهار کرد: صدقه دادن در جامعه اسلامی رایج است و مردم ما هم تقریباً روش خوبی دارند و انجام آن را جزو ضروریات زندگی می‌دانند. اما باید به این موضوع توجه داشته باشند که مورد صدقه ارزشمند باشد. البته مورد صدقه اگر ناچیز یا کم باشد هم اجر و ثواب دارد اما هرچه ارزش صدقه بیشتر باشد ثواب آن نیز بیشتر است.
در این مورد حضرت فاطمه زهرا(س) در شب عروسیشان در برابر تقاضای فردی که پیراهن نداشت و در خواست پیراهن کرد، لباس عروسیشان را به او داد و لباس کهنه خود را پوشید. صبح وقتی حضرت محمد(ص) دخترشان را دیدند فرمودند: "لباس عروسیت کجاست؟" حضرت فاطمه(س) فرمودند: "دیشب نیازمندی از من پیراهن خواست و من پیراهن عروسی را به او دادم." پیامبر اکرم(ص) فرمودند: "چرا لباس کهنه را به او ندادی؟" حضرت فاطمه (س) به سخن خدا و آیه قرآن استناد کردند و فرمودند: آن چه را بیشتر دوست دارید به دیگران بدهید.
حجت الاسلام والمسلمین رضایی در ادامه تاکید کرد: صدقه دادن نباید به شکلی باشد که لباس کهنه که قابلیت استفاده ندارد یا پول خرد و ناچیز را به نیازمند بدهیم. بلکه باید مورد صدقه ارزشمند باشد، صدقه به دختر و پسر جوان که می خواهند به خانه بخت بروند و نیازمند جهیزیه هستند، خوب است.
صدقه دادن مانند حساب پس انداز است که مال برایت ذخیره می‌شود، در این باره نقل شده است پدری اموال خود را در نزد مردم به‌عنوان صدقه بذل و بخشش می‌کرد. فرزندان او در نزد عالم بزرگی از او گلایه کردند که پدر همه اموال را به دیگران می بخشد و برای خود هیچ چیز نگه نمی‌دارد. عالم دلیل این کار را از پدر جویا شد و پدر جواب داد: صدقه ای که می دهم اول برای من و بعد بچه‌های من است. هم ذخیره عمل برای آخرت من و هم افزایش مال برای فرزندان من است.
وی با اشاره به کسانی که نداشتن مال یا امکانات را دلیلی برای ناتوانی در دادن صدقه می دانند، بیان کرد: صدقه دادن از دست دادن مال نیست بلکه افزایش مال در این دنیا و ذخیره عمل در آخرت برای صدقه‌دهنده است. صدقه دادن روزی را زیاد و زندگی را پر رونق می کند.
این کارشناس علوم قرآنی خاطر نشان کرد: باید همه مردم دست به دست هم دهند و در کمک کردن کوتاهی نکنند به ویژه در زلزله مناطق غرب کشور که این روزها بسیار به کمک نیاز دارند.
هر کس هرکاری می‌تواند باید در راه خدا انجام دهد که این عمل خیر پذیرفته پروردگار متعال است و امروز قطعاً برای افرادی که در این راه قدم می‌گذارند بهترین استفاده از فرصت است و برای آنها اجر و مزد بسیار به همراه دارد.
صدقه آنلاین چیست؟
پرداخت صدقه (در لفظ انگلیسی: Donation) یا همان پرداخت نقدی به نیازمندان زمانی که در یکی از بسترهای اینترنتی و آنی پرداخت شود، صدقه آنلاین نامیده می‌شود.
اهمیت صدقه آنلاین
شاید خیلی از ما صندوق‌های صدقه‌ای در منزل داشته باشیم که پس از تکمیل آنها در بازه زمانی مشخص مثلا یک‌ماه نسبت به ارسال آن و پرداخت صدقه اقدام می‌کنیم ولی در روش صدقه آنلاین، مبلغی که جهت انجام امور خیر در نظر می‌گیرید به صورت آنی در جریان خواهد افتاد و گره از مشکل نیازمندان و ایتام باز خواهد نمود، این کوتاه شدن زمان بین دریافت عمل خیر شما تا محل خرج کرد، بسیار با اهمیت می‌باشد، چرا که گاهی بخاطر عدم تامین به موقع هزینه، نیازمند دارای مشکل اساسی می‌شود (مانند خرید داروهای خاص) اینجاست که روش صدقه آنلاین می‌تواند به عنوان روش مناسبی در این حوزه تعریف شود.
